- conscientia
- conscĭentĭa, ae, f. [conscio], a knowing of a thing together with another person, joint knowledge, consciousness (in good prose, and very freq.).I.A joint knowledge of something, a being privy to, a knowing along with others, privity, cognizance, etc.(α).With gen. subj.:(β).
omnium horum,
Cic. Cat. 1, 1, 1; so,hominum,
id. Fin. 2, 9, 28:plurium,
Liv. 2, 54, 7:liberti unius,
Tac. A. 6, 21; cf. Suet. Calig. 56 al.:generis humani,
Tac. Agr. 2.—With gen. obj. (thus for the most part in Tac.):(γ).in conscientiam facinoris pauci asciti,
Tac. H. 1, 25:facti,
id. A. 2, 22:conjurationis,
id. H. 1, 42:stupri,
Dig. 48, 5, 29.— Plur.:consilia conscientiaeque ejus modi facinorum,
Cic. Clu. 20, 56. —Absol.:II.non modo eos persequi, ad quos maxime culpa corrupti judicii, sed etiam illos, ad quos conscientiae contagio pertinebit,
Cic. Verr. 2, 5, 71, § 183:qui non modo a facti verum etiam a conscientiae suspitione afuit,
id. Cael. 10, 23:nocte perfugit Tanagram, suam conscientiam metuens,
Liv. 33, 28, 10:simulare,
Tac. A. 2, 40; 4, 3; cf. id. H. 1, 28; Curt. 7, 1, 31.—Consciousness, knowledge, feeling, sense.A.In gen. (rare).(α).With gen.:* (β).unde haec illis tanta modestia, nisi a conscientiā virium et nostrarum et suarum?
Liv. 8, 4, 10 (cf. g); so,contracti culpā periculi,
id. 3, 2, 11:suae infirmitatis,
Quint. 1, 2, 10:rebellionis,
Tac. A. 12, 31; cf.defectionis,
id. Agr. 16:victoriae,
id. ib. 27:unionum in somno quoque,
Plin. 33, 3, 12, § 40:amissae fortunae,
a recollection, Flor. 2, 12, 10:ipsa pulcherrimi facti,
Cic. Phil. 2, 44, 114:officii mei benevolentiaeque,
id. Fam. 3, 7, 6 fin.:scelerum tuorum,
id. Pis. 17, 39; cf. Sall. C. 5, 7:peccatorum,
Cic. Par. 5, 3, 40:culpae,
Liv. 28, 19, 1 et saep.—In plur., Cic. Clu. 20, 56:te conscientiae stimulant maleficiorum tuorum,
id. Par. 2, 2, 18; cf. under B. 2.—With de: satisfactionem ex nullà conscientiā de culpā proponere decrevi, Cat. ap. Sall. C. 35, 2; cf. conscius, I. d—(γ).With rel.-clause (very rare):(δ).illi conscientia, quid abesset virium, detrectavere pugnam,
Liv. 3, 60, 6; 28, 19, 5.—Absol.: ut nostram stabilem conscientiam contemnamus, aliorum errantem opinionem aucupemur, self-consciousness, Cic. Fin. 2, 22, 71:B.illud se tacere suam conscientiam non pati,
Liv. 5, 25, 6:in veris quoque sufficit conscientia,
consciousness, Quint. 11, 1, 17: sine hac quidem conscientiā ipsa illa ex tempore dicendi facultas inanem modo loquacitatem dabit, without this feeling, equiv. to without this persuasion, id. 10, 3, 2:quamvis capite defectionis ablato manebat plerisque militum conscientia,
Tac. H. 1, 5.— So pregn., with ne, a conscientious fear, guilty fear, Tac. Agr. 42.—In partic., a consciousness of right or wrong, the moral sense, conscience:* b.magna vis est conscientiae... in utramque partem, ut neque timeant qui nihil commiserint et poenam semper ante oculos versari putent qui peccarint,
Cic. Mil. 23, 61; cf.:et virtutis et vitiorum grave ipsius conscientiae pondus,
id. N. D. 3, 35, 85:bona conscientia turbam advocat, mala etiam in solitudine anxia atque sollicita est,
Sen. Ep. 43, 5:ad purgandam publicam conscientiam,
Just. 31, 4, 3:recta,
a good conscience, Cic. Att. 13, 20, 4; cf.egregia,
Liv. 29, 33, 9: bona, Cels. ap. Quint. 2, 15, 32; Quint. 6, 1, 33; 9, 2, 93; Tac. Agr. 1:optima,
Plin. Ep. 1, 12, 3:salvā bonā conscientiā,
Sen. Q. N. 4, praef. §15: integra,
Front. 1, 9, 3; Lact. 5, 19, 32:mala,
a bad conscience, Sall. J. 62, 8; Quint. 12, 1, 3:infelix,
id. 6, prooem. § 10.—Prov.:2.conscientia mille testes,
Quint. 5, 11, 41.—Sometimes absol. for a good, or for a bad conscience.a.A good conscience:b.mea mihi conscientia pluris est quam omnium sermo,
Cic. Att. 12, 28, 2; cf.:illud est hominis magni... maximi aestimare conscientiam mentis suae, etc.,
id. Clu. 58, 159:in quibus ego nec dissentire a nostris salvā gratiā nec consentire salvā conscientiā possum,
Sen. Ep. 117, 1:ad sacrificium integrā conscientiā venire,
Lact. 5, 19, 32; Front. Strat. 1, 9, 3.—A bad conscience:hunc tu quas conscientiae labes in animo censes habuisse?
Cic. Off. 3, 21, 85; id. Cat. 2, 6, 13; id. Leg. 1, 14, 40; Sall. C. 15, 4; id. J. 35, 4; Quint. 5, 13, 46.—In the same sense:animi,
Cic. Fin. 2, 16, 53; 2, 17, 54; id. Att. 13, 49 fin.; Caes. B. C. 3, 60; Phaedr. 3, prol. 47; and in plur.:suae (quemque) malae cogitationes conscientiaeque animi terrent,
Cic. Rosc. Am. 24, 67.
Lewis & Short Latin Dictionary, 1879. - Revised, Enlarged, and in Great Part Rewritten. Charlton T. Lewis, Ph.D. and Charles Short. 2011.